دستورالعمل کاشت انجیر آبی

هرس    الف: برای تشکیل شکل درخت آن را هرس فرمی می نامند.
1- تشکیل درخت به شکل بوته
2- تشکیل درخت به شکل پابلند
ب : هرس بهره برداری شامل:
1- هرس سبز : برای جلوگیری از چند تنه شدن درختان برخی از پاجوش ها را حذف می کنند. این عمل در شهریور ماه صورت می گیرد.
2- هرس پائیزه: در این نوع هرس از 2 تا 3 شاخه ای که روی شاخه سال قبل باقیمانده و محصول پائیزه داده است یکی را که نزدیک شاخه اصلی یا تنه درخت است نگه داشته و بقیه را حذف می کنند. شخم زنی بین ردیف ها در اردیبهشت ماه انجام می گیرد.
سله شكني اطراف تنه درختان این عمل دارای مزایای زیر می باشد:
- سبب تهویه خاک می شود.
-علفهای هرز را از بین می برد.
- مقدار جذب و نگهداری آب بیشتر می شود.
- لارو حشرات مخصوصاً کرم شاخه خوار انجیردر معرض آفتاب قرار گرفته و از بین می روند.
  کود مورد نیاز باغات انجیر آبی
تغذیه  ازت خالص به میزان 150 -100 کیلوگرم در هکتار
فسفر به میزان 100 -70 کیلوگرم در هکتار
پتاسیم      به میزان 150 -100 کیلوگرم در هکتار
سولفات روی به میزان 100 -50 کیلوگرم در هکتار
سولفات مس به میزان 40 -20 کیلوگرم در هکتار
اسید بوریک به میزان 40 -20 گرم به ازای هر درخت
دستورالعمل مصرف کودهای شیمیایی در باغات بالای 10 سال انجیر
نوع کود    مقدار مصرف در هکتار    نوع مصرف    دفعات مصرف    زمان مصرف
کلرور پتاسیم    350 کیلوگرم    چالکود    1    در اواخر اسفند
کود کامل میکرو    3 کیلوگرم    محلول پاشی    2    در طول رشد
طرز مصرف کود کلرور پتاسیم    ابتدا 2 تا 3 چاله به عمق 50 -40 سانتیمتر و قطر 40 -30 سانتیمتر و به فاصله  120 -100 سانتیمتر از تنه درخت در اطراف طوقه حفر نموده و سپس برای هر چاله 5 کیلوگرم کود دامی را با 5/3 -3 کیلوگرم کود کلرور پتاسیم مخلوط نموده و در چاله ها ریخته و سپس روی چاله را با خاک می پوشانند این عمل در اواخر زمستان انجام می گیرد.کود میکرو در دو نوبت و هر نوبت 5/1 کیلوگرم کود را به غلظت 3درهزار درآورده و کلاً دوبار در طول دوره رشد درختان محلول پاشی می شوند.

آفات مهم انجیر
مورچه
خسارت در باغات انجیر به صورت زیر می باشد:
موقع رسیدن و خشک شدن میوه با تغذیه از میوه های رسیده و خشک باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول می شود.
مبارزه شیمیائی :
- استفاده از سم سوین
پسیل انجیر
Homatoma ficus    این حشره از آفات برگ می باشد که علائم سوختگی در برگی را در برگهای انجیر بوجود می آورد. میزان خسارت این آفت را از ماده شکری سفید رنگ که در محل سایه انداز درختان وجوددارد قابل تشخیص می باشد.استفاده از سموم متاسیستوکس و دیازینون بعد از عمل گرده افشانی
پروانه برگ خوار انجیر
Ocnerogyia amanda    در مرحله لاروی از پارانشیم زیری برگ تغذیه کرده که محل تغذیه بعد از گذشت چند روز حالت نکروزه پیدا کرده با بالارفتن سن، لاروها به تدریج از تمام برگ  تغذیه کرده و فقط رگبرگ ها را باقی می گذارند.
راههای مبارزه :
1 - استفاده از سم سوین در محل طوقه درختان
2 - بستن پلاستیک دور تنه درختان آلوده
سوسک شاخک بلند
Prionus coriarius    لاروها ابتدا از زیرپوست تغذیه نموده و سپس وارد چوب می شوند و در شرایط مرطوب و مناسب حتی به خود ریشه نیز حمل می کنند.
کنه تار عنکبوتی
Eotetranychus hirsti    با استفاده از شیره نسوج برگ های جوان و حبه ها باعث  تغییر رنگ و ایجاد خال روی میوه ها ودر صورت طغیان باعث خزان زودرس می شود.
روش های مبارزه:
1 - مبارزه شیمیایی: سم پاشی بر علیه این آفت در موارد ضروری و حتی در مورد یک باغ لازم است.سموم مورد استفاده : متاسیستوکس، تدیون، نئورون
دشمنان طبیعی
2 - آسفالت جاده های بین باغات به منظور جلوگیری از گرد و خاک و عدم آلودگی درختان به کنه مگس میوه انجیر
Carpolonchea aristella Beck    لاروهای این آفت از میوه انجیر تغذیه می کند و باعث ایجاد دالانهائی در درون میوه می گردد و در نهایت میوه ها ریزی می کند.
مبارزه شیمیایی: استفاده از سم دیپترکس
- جمع آوری و از بین بردن میوه های آلوده
- شخم سطحی در زمستان در پائین آوردن جمعیت آفت موثر می باشد.
مگس سرکه
Drosophila sp    مگس سرکه در درجه حرارت حدود 29 -13 درجه سانتیگراد فعال می باشد. این حشرات به میوه های در حال ترشیدگی حمله می کنند و از سوراخ انتهائی میوه  وارد آن شد
روش های مبارزه :
1 - استفاده از سم دیازینون
2 - استفاده از کارت زرد
3 - جمع آوری میوه های لهیده و در حال فساد و معدوم کردن آنها
شپشک ستاره ای
Ceroplastes ruscil    از شاخه های جوان تغذیه کرده و در صورت شدت به میوه و برگها حمل می کنند. درختان آلوده زودخزان می کنند و در نهایت میوه ها ریزش می کنند.
استفاده از زنبور پارازیت خانواده Eulophidae
- حذف شاخه های آلوده
بید انجیر
Anthomophila nemorana    لاروها ازپارانشیم برگ تغذیه می کنند و اپیدرم و کوتیکول سطح زیرین و رگبرگ ها را باقی می گذارند.
مبارزه:
استفاده از سمومی نظیر دیملین و یا مالاتین به نسبت 2 در هزار

بیماری های مهم درختان انجیر
بیماری شانکر یا خشکیدگی شاخه انجیر
Phomopsissp    عامل این بیماری قارچی از جنس آسکومیست است.
علائم بیماری :
با پیشروی عامل بیماری علائم مردگی روی شاخه ها دیده می شود و ممکن است شدت بیماری طوری باشد که شاخه را خشک و همان سال از بین ببرد.
مبارزه :
1 - انتخاب قلمه سالم برای تکثیر
2 - استفاده از ارقام کم هرس
3 - زمان هرس توأم با بارندگی نباشد
4 - جمع آوری و از بین بردن شاخه آلوده
5 - ضدعفونی کردن وسایل هرس که از ترکیبات کلر مثل وایتکس
6 - معالجه درخت شامل :  تراشیدن قسمت آلوده، ضدعفونی کردن سپس پوشانیدن با چسب باغبانی
بیماری ترشیدگی انجیر
Hansaniapora vineae
    میوه انجیر مبتلا مزه ترش و بوی تخمیر و گندیدگی شدیدی پیدا کرده و از سوراخ ته آن مایع لزج و زردرنگی خارج می شود و در اکثر مناطق انجیر کاری دیده می شود.
سم پاشی و استفاده از کارت زرد باعث پائین آمدن میزان خسارت می شود.
موزائیک انجیر
Mosaic of fig    به صورت لکه های کوچک سبز تیره و سبز رنگ پریده که به رگبرگها محدود می شود.
عامل بیماری یک نوع ویروس است و ناقل آن یک نوع کنه می باشد.
راههای مبارزه:
گرفتن قلمه و پیوندک از درختان سالم و عاری از بیماری
نماتد مولد غده ریشه
Meloidogyne incognlta    این نماتد دارای میزبانهای زیادی است. براثر حمله این نماتد به ریشه گیاهان میزبان، برجستگی های ریز و درشتی تا قطر حدود 2 سانتیمتر روی آن ظاهر می گردد و گیاهان مبتلا زرد و رشدشان متوقف می شود.
مبارزه : ضدعفونی کردن خاک قبل از کشت گیاه
علف های هرز درختان انجیر
علف های هرز و روش مبارزه با آنها    خاکشیر بدل، هفت بند، شاهتره، جوموشک، نوعی گل گندم، شقایق، گاوزبان، بومادران، جوموشی، فرفیون، ترشک و کاهوی وحشی از مهمترین علف های انجیر به شمار می‌روند. استفاده از کود حیوانی کاملاً پوسیده، عاری بودن کانال های آبیاری از علف هرز، عملیات مبارزه با علف هرز در اردیبهشت ماه تا نیمه اول خردادماه توسط کارگر و یا با استفاده از شخم زدن بین ردیف های درختان و یا مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم علف کش نظیر رانداپ و گراماکسون انجام می شود.
دستورالعمل برداشت انجیرآبی
زمان برداشت    برداشت انجیر تازه خوری از نیمه دوم تیر شروع و تا اواخر مرداد ماه ادامه دارد. این نوع انجیرها که به صورت تازه برداشت می شوند و باغداران معمولاً به صورت روزانه اقدام به چیدن محصول می کنند. انجیرها را درون جعبه های چوبی ریخته (در چند ردیف) و به بازار مصرف عرضه می دهند.
وسایل و نحوه برداشت    در برداشت انجیر (تازه خوری) بایستی با دقت و احتیاط میوه را با دم از شاخه جدا کرده (با استفاده از قیچی میوه چین). بهتر است حداکثر دو ردیف انجیر در داخل جعبه قرار داده شود تا از لهیدگی آن جلوگیری گردد. فرستادن میوه به انبار و بازار بایستی حتی الامکان در هوای خنک انجام شود تا موجب ترشیدگی نگردد. استفاده از دستکش در موقع برداشت ضروری است تا شیره درخت بر روی پوست ایجاد حساسیت ننماید.

درجه بندي باغات :
تعاريف :

باغات درجه 1 :
به باغاتي گفته ميشود كه داراي شرايط زير باشد :
الف : اصول اولیه در آن رعايت شده باشد .
ب : موارد جاري رعايت شده باشد.

الف – اصول اولیه:
-         ارقام تجاري مطلوب منطقه كشت شده باشد (حداقل 1 رقم و حداكثر 3 رقم )
-         باغ در منطقه مستعد از نقطه نظر آب ، خاك و شرايط اقليمي مناسب قرار گرفته باشد .
-         اجراي عمليات باغي بطور مكانيزه انجام گيرد .
-         بهترين روش آبياري در آن اعمال شود.
ب - عمليات و كارهاي جاري باغ بشرح ذيل :
-         حذف علفهاي هرز و پاجوشها بموقع
-         انجام بموقع هرس اعم از هرس شاخه يابرگ و گل
-         مبارزه بموقع بر عليه آفات وبيماريهاي گياهي
-         آبياري بموقع و رعايت اصول صحيح آبياري
-         انجام عمليات بموقع شخم و بيل زني
-         تجزيه برگ وانجام كوددهي براساس توصيه هاي فني

باغات درجه 2 :
باغات درجه 2 به باغاتي گفته ميشود كه در مناطق مستعد ونيمه مستعد احداث شده و با عمليات اصلاحي قابل تبديل به باغات درجه 1 گردند .
توضيح : باغات درجه 2 بشرطي قابل تبديل به باغات درجه 1 ميباشند كه در مناطق مستعد احداث شده باشند ( پس از انجام عمليات اصلاحي )

باغات درجه 3 :
به باغاتي اطلاق ميشود كه در مناطق مستعد ،‌نيمه مستعد و يا غير مستعد كشت گرديده باشند ولي هيچونه عمليات زيربنائي و جاري در آن انجام نشده باشد . درختان اين گونه باغات بدليل نامرغوب بودن ارقام سپري شدن عمر اقتصادي باغ با انجام عمليات اصلاح واحياء بصورت باغ اقتصادي در نيامده و بايد حذف گردند                                                                    

دستورالعمل کاشت انجیر دیم
الف -  نیازهای اکولوژیک درخت انجیر
1 - درجه حرارت  :
انجیر در درجه حرارت 35 - 25 درجه سانتیگراد به خوبی رشد می کند ولی درجه حرارت بالای 42 درجه سانتیگراد کیفیت میوه را کاهش می دهد. انجیر در مقابل سرما در دوره جوانی حساس است. درختان جوان در سرمای 3- درجه سانتیگراد در ماههای آذر و دی آسیب می بینند ودر درجه حرارت 9 - درجه سانتیگراد از بین می روند. تنه درخت حرارت 10 - درجه سانتیگراد را تحمل می کند و قدرت رویش دوباره پس از آسیب دارد.
باران  :
وقوع بارندگی در فصل گرده افشانی (خرداد، تیر) و زمان برداشت میوه عامل زیان آوری به شمار می رود.  میزان بارندگی برای کشت انجیر 400 -300 میلیمتر در سال با پراکنش مناسب (از آذر تا اردیبهشت ماه) ایده آل است. امکان کشت انجیر در مناطقی که دارای متوسط بارندگی سالیانه در حدود 300 -270 میلیمتر است، وجود دارد

ارتفاع از سطح دریا :
انجیر در نقاط پست از حاشیه دریا تا ارتفاع 1800 متر محصول با کیفیت و کمیت مطلوب تولید می کند.طول و عرض جغرافیائی    مناطقی که در طول جغرافیائی 62 - 48 درجه شرقی و عرض جغرافیائی 35- 25 درجه شمالی قرار دارند.
آب :
انجیر جزء گیاهان با مقاومت متوسط نسبت به شوری خاک می باشد به طوریکه EC  6-4 میلی موس بر سانتیمتر را تحمل می کند. باتوجه اینکه درختان انجیر دیم آبیاری نمی‌شوند. بنابراین ECآب مهم نمی باشد.
خاک:
از لحاظ شرایط خاک، درختان انجیر به روی دامنه وسیع از خاکهای شنی تا رسی با PH 8/7 -6 رشد می کند. بهترین خاک برای کشت انجیر  لیمونی است.
ب -  مراحل احداث باغ انجیر
مراحل احداث باغ انجیر
مطالعات مقدماتی شامل بررسی آب و هوای منطقه، خاک، آب و سرمایه مورد نیاز
- انتخاب رقم : سازگاری با شرایط آب و هوای منطقه با عملکرد بالا، مقاومت یا تحمل در برابر شرایط نامساعد خاک، آب، تعیین نوع مصرف (خشکباری یا تازه خوری)، زمان رسیدن محصول و عرضه به بازار مصرف و اقتصادی نبودن قیمت محصول از نکات بسیار مهم در انتخاب رقم برای کاشت است.
1 - تهیه بستر کاشت آماده سازی زمین شامل: تسطیح ، تراس بندی در اراضی شیب دار، حفر گودال، ایجاد تشتک ابعاد گودالها طول و عرض حدود 80 -70 سانتیمترابعاد گودالهای کاشت بستگی به بافت خاک و اندازه نهال دارد و به طور کلی ا ابعاد گودالها 5/1 × 1 می باشد.فاصله کاشت فاصله کاشت در انجیر دیم با احتساب 100  اصله نهال 10×10 می‌باشد.نحوه کاشت  انجیر دیم گودالهائی را به عمق 5/1 - 1 متر با طول و عرض حدود 80 -70 سانتیمتر حفر نموده و قلمه هائی که دارای طول 80 - 70 سانتیمتر و قطر4 -2 سانتیمتر می باشد کاشته می شوند . ابتدا ته گودال را چند سانتیمتر خاک سطحی ریخته و سپس قلمه ها را به صورت عمودی و مورب در داخل گودال قرار داده و روی آن خاک می ریزند. در انجیر دیم باید سطح گودال از سطح زمین پائین تر و آبگیرتر باشد.
حفاظت :
در انجیر دیم نهال ها باید در مقابل شرایط نامناسب محیطی (گرما و بادهای گرم و سرما در فصل زمستان) و خسارت برخی از آفات نظیر موش حفاظت شوند. برای اینکار دور قلمه ها را با سنگ پوشانیده و حتی منفذها را با ریختن خاک می گیرند.
زمان کاشت:
زمان کاشت انجیر از اوایل اسفند تا نیمه اول فروردین ماه میباشد.


گرده افشانی :
انجیر ازمیر نیاز به گرده افشانی داشته و در صورتی که این عمل انجام نشود میوه ها قبل از رسیدن می‌ریزند. عمل گرده افشانی به صورت مصنوعی و به وسیله انسان صورت می گیرد.
الف : زمان گرده افشانی در فاصله زمانی اواسط خرداد تا اواسط تیر ماه انجام می گیرد.
ب : دفعات گرده افشانی تعداد دفعات گرده افشانی (بردادن) 2 تا 3 نوبت و به فاصله 7-5 روز می باشد.
ج : گرده افشانی سنتی باغداران پس از چیدن و یا خرید بر انجیر آنها را درون قوطی هائی که به درخت آویزان شده، می ریزند. پس از مدت بسیار کمی زنبورها (بلاستوفاگا) از میوه بر خارج شده و وارد میوه های تلقیح نشده می شوند و عمل تلقیح انجام می شود.مرمت و بهسازی تشتک های اطراف درختان انجیر دیم    این عمل باعث می شود که در زمان بارش باران جریان آب به طرف درخت به راحتی صورت گیرد.
شخم  :
شخم زنی بین ردیف ها در اردیبهشت ماه انجام می گیرد.
سله شكني اطراف تنه درختان    این عمل دارای مزایای زیر می باشد:
- سبب تهویه خاک می شود.
- علفهای هرز را از بین می برد.
- مقدار جذب و نگهداری آب بیشتر می شود.
-لارو حشرات مخصوصاً کرم شاخه خوار انجیردر معرض آفتاب قرار گرفته و از بین می روند.

دستورالعمل برداشت انجیردیم
زمان برداشت    انجیر دیم از اوایل مردادماه شروع به رسیدن می کند و برداشت محصول انجیر از نیمه دوم مرداد تا اواسط مهرماه به طول می انجامد. انجیر سبز که به صورت خشک برداشت می شود و معمولاً بر روی درخت نگه داشته می شود تا خشک شود و پس از خشک شدن ریزش می کنند و باغداران هفته ای یکبار اقدام به جمع آوری انجیر از زیر درختان نموده و سپس در محلی به نام اشپنگ ریخته تا خشک شوند. مدت زمانی که انجیر در اشپنگ می ماند بسته به میزان رطوبت انجیربرداشت شده معمولاً 4 -3 روز می‌باشد که در این مدت انجیرها در معرض آفتاب قرار داشته تا کاملاً خشک شود و رنگ آنها روشن تر می شود. طول مدت برداشت 45 روز می باشد.
وسایل و نحوه برداشت :
در این روش برداشت انجیر (انجیر خشکباری) میوه به تدریج به روی خاک ریزش می کند که به طور مستقیم با خاک و خاشاک تماس پیدا می کند. در این خصوص طرحی پیش بینی شده است تا جمع آوری محصول با پهن کردن چادرهائی در زیر درختان انجام شود به طوریکه میوه با خاک و خاشاک تماس پیدا نکند و از طرفی این روش باعث تسریع در امر برداشت می شود.لازم به ذکر است که استفاده از دستکش و روپوش برای کارگران و سبدهای پلاستیکی برای حمل محصول از محل مختلف باغ به محل خشک کردن پیشنهاد می شود.استفاده از توریهای فلزی گالوانیزه نیمه متحرک در محل اشپنگ به جای اینکه محصول در کف اشپنگ که معمولاً سیمانی یا موزائیک فرش شده ریخته شود ، به روی این پالتها در معرض نور خورشید قرار گیرد تا تولید محصول به طریقه بهداشتی به بازار مصرف عرضه شود.