پرورش و نگهداری درخت مو ( انگور )

تهیه زمین و بستر سازی:
در این زمینه، بایستی همزمان دو کار متفاوت انجام گیرد:
. در حوزه نفوذ ( اطراف تنه ) می بایست نفوذپذیری را افزایش و روان آبی را کاهش داد به این منظور، باید این منطقه را شخم زد از مالچ و از مواد جاذب الرطوبه، کود دامی و مواد آلی نیز در این منطقه استفاده کرد.
. سطح زمین را بصورتی شیب بندی کرد که برای هر درختچه مو یک حوزه آبگیر ایجاد شود، بطوریکه این حوزه آبگیر در فاصله بین دو بوته مجاور تقسیم شده باشد، با این کار ....
تهیه زمین و بستر سازی:
در این زمینه، بایستی همزمان دو کار متفاوت انجام گیرد:
. در حوزه نفوذ ( اطراف تنه ) می بایست نفوذپذیری را افزایش و روان آبی را کاهش داد به این منظور، باید این منطقه را شخم زد از مالچ و از مواد جاذب الرطوبه، کود دامی و مواد آلی نیز در این منطقه استفاده کرد.
. سطح زمین را بصورتی شیب بندی کرد که برای هر درختچه مو یک حوزه آبگیر ایجاد شود، بطوریکه این حوزه آبگیر در فاصله بین دو بوته مجاور تقسیم شده باشد، با این کارآبهای ناشی از بارندگی های فصلی را به سمت هربوته هدایت نموده و بدین ترتیب استفاده بهینه از نزولات جوی بعمل می آید.
- تامین نهال:
نهال مورد استفاده از ارقام مرغوب تجاری ، اصیل ، سالم و با کیفیت انتخاب شود که تحت نظارت کمیته فنی نهال استان تولید ودارای گواهی بهداشتی از مدیریت حفظ نباتات و مورد تایید موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال باشد، از نهال انگور سالم و مناسب برای تازه خوری که دارای حبه درشت، بازار پسند، بیدانه و خاصیت حمل و نقل بالا باشد استفاده شود.
استاندارد نهال انگور:
ارتفاع نهال حداقل 30 سانتیمتر و قطر آن یک سانتیمتر سن نهال از زمان کاشت قلمه حداکثر 2 سال باشد.

چاله کنی:
می بایست از اواخر مرداد تا اوایل شهریور ماه چاله های کاشت حفر شوند. ابعاد گودال 100×100 سانتی متر با ارتفاع 120 سانتی متر انتخاب می شود، البته در خاکهای حاصلخیزتر می توان ابعاد چاله ها را کمتر از میزان فوق الذکر در نظر گرفت. جهت پرکردن چاله های کاشت، علاوه بر خاک سطحی می توان از کود دامی ، پوشال برنج، سوپرجاذبها و یا مواد دیگری که نفوذپذیری خاک را افزایش می دهند استفاده کرد. معمولاً تا حدود 20 سانتی متر از ته چاله را با مخلوط کودهای دامی، فسفاته و پتاسه پر نموده و سپس بر روی آنها 30-20 سانتی متر خاک سطحی ( ترجیحاً خاک سبک ) ریخته و سپس قلمه انگور را که در حال گذراندن دوران خواب است داخل گودال می کاریم سطح چاله بایستی پایین تر از سطوح خاک اطراف بوده بصورتیکه با یک شیب ملایم آب اطراف را به چاله ها هدایت نماید، پس از سبز شدن قلمه، توصیه می شود از مالچ پلاستیکی روی سطح چاله استفاده کرده و آن را با لایه نازکی از خاک بپوشانند، این کار به منظور کاهش میزان تبخیر و تعرق، انجام می شود.

کاشت قلمه:
اگر در منطقه مورد کاشت، زمستان با یخبندان شدید توام باشد بایستی در اواخر زمستان اقدام به کشت قلمه نمود، لیکن اگر زمستان ملایم باشد می توان قلمه را در اواسط پاییز در محل اصلی کاشت در این حالت، آب حاصل از بارش باران و برف، باعث استقرار اولیه قلمه می شود. قلمه به طول یک متر خواهد بود که بصورت مورب در چاله قرار می گیرد(بهتر ایت از قلمه پاشنه دار استفاده شود).
فواصل کاشت انگور دیم به میزان بارندگی بستگی دارد و از 4*5متر در منطقه با بارندگی بیش از 500 میلیمتر تا 7*7 متر در مناطق با بارندگی 200 میلیمتر متغیر است. ( در مناطق با بارندگی 300-200 میلیمتر فواصل کاشت 6*6 متر است ).
در بسیاری از موارد کاشت نهال نتیجه بهتری از قلمه بدنبال خواهد داشت بخصوص اینکه دارای تلفات کمتری خواهد بود.
- انجام هرس فرم دهی:
پس از اینکه نهالهای انگور جدید کشت شدند سر نهال در 50 سانتی متری از سطح خاک قطع می شود. در طول اولین فصل رشد، جوانه برداری بهاره یا تابستانه که رشد درخت در فصل اول را هدایت می کند می تواند نخستین هرس دوره خواب را تسهیل نماید اما این عمل ضروری نیست. قطع شاخه های متقاطع، پاجوش و نرکها می تواند موثر باشد. به عنوان یک قاعده تا آنجا که ممکن است باید سطح برگ را بیشتر کرد تا رشد درخت به حداکثر برسد.
هرس انگور پس از اولین فصل رشد در تعیین شکل نهائی و عملکرد آن سرنوشت ساز است. حذف شاخه های غیراصلی غالباً نخستین هرس دوره خواب نامیده میشود.
در کاشت دیم بایستی طوری هرس کنیم که اولاً رشد رویشی بیش از حد نشود و ثانیاً نور زیاد به درون تاج نرسد. معمولاً هرس شدید زمستانه منجر به رشد رویشی زیاد از حد در تابستان خواهد شد که در کشت دیم، نامطلوب می باشد. اگر چه انجام هرس زمستانه در انگور ضروری است در کشت دیم حتی الامکان از بریدن شاخه های اضافی اجتناب می شود.
- پوشش و قیم گذاری نهال:
نهال هایی که واکاری می شوند می بایست از قیم برای هدایت رشد و حفاظت نهال در برابر باد استفاده گردد، پوشانیدن نهالها با شاخ و برگ درختان برای حفاظت آنها در برابر سرمازدگی زمستانه امری بسیار مهم می باشد.
- نگهداری باغ قبل از شروع باردهی:
این عملیات شامل مواردی نظیر شخم سالیانه بین ردیفها ، تهیه ، حمل و پخش کودهای دامی وشیمیایی، مبارزه با آفات، بیماریها و علفهای هرز، هرس و... می باشد.
-نیاز آبی:

آب مورد نیاز در کشت دیم : تنها در سال اول بمنظور استقرار بوته ها ، 2 الی 3 نوبت آبیاری در تابستان لازم است.
نیاز آبی انگور بر حسب منطقه و رقم 7-5 هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال می باشد. در آبیاری قطره ای نیاز آبی حدود 5-4 هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال می
تغذیه:
در زمان کاشت قلمه 150 گرم کودفسفاته و 150 گرم کود پتاسه بهمراه کود دامی پوسیده در چاله کاشت قرار می گیرد. میزان کود دامی مورد نیاز 10 تن در هکتار در زمان کاشت و سپس هر دوسال یکبار20 تن در هکتار می باشد. البته به منظور تولید میوه مطلوب و اقتصادی، تغذیه تکمیلی باغ دیم ضروری می باشد که بهتر است با استفاده از نتایج آزمون برگ و خاک انجام شود. ضمناً توصیه می شودکه کود نیتراته و پتاسه را بصورت سرک و سالانه در اوایل بهار و در صورت امکان بهمراه آبیاری تکمیلی، در اختیار گیاه قرار دهند.
- مراقبت و نگهداری:
در سالهای خشک و کم باران و در موارد حاد، معمولاً یک یا چند نوبت آبیاری تکمیلی انجام می دهند و همچنین به منظور جلوگیری از آفتاب سوختگی تنه از چسب چوب سفید یا رنگ پلاستیک سفید برای پوشش تنه استفاده می شود. ضمناً در سالهای کم آب بایستی مبارزه با علفهای هرز و کنه ها با جدیت و در چند نوبت انجام شود.
اجرای سیستم رو سیمی روسیمی
انتخاب نوع سیستم روسیمی یا کوردون به شرایط آب و هوای هر منطقه بستگی دارد . سیم مورد استفاده می بایست گالوانیزه از نوع مرغوب باشد و از نظر استحکام و مقاومت توان تحمل بار اضافه شده را داشته باشد. در صورتی که از آهن آلات برای پایه های استفاده شود زدن ضد زنگ برای پیشگیری از خورده شدن آهن ضروری است و اگر از پایه های بتنی استفاده شود عیار بتن مورد استفاده باید طوری باشد که بتواند مقاومت کافی را ایجاد کرده و در برابر یخبندانهای زمستانه دوام کافی را داشته باشد. ( عیار سیمان 250 باشد ) همچنین استفاده از میلگرد مناسب در درون بتن پایه ها الزامی است. ( رعایت کلیه اصول مربوط به استحکام بتن از جمله دانه بندی و نوع شن و ماسه و استفاده از ویبره و ... ضروری است ). فواصل پایه ها از یکدیگر حداکثر 6 متر و از مهار بتنی یا مهارکششی برای ثابت نگهداشتن ستونهای ابتدا و انتهای خط استفاده شود.
پایه ها می بایست طوری در خاک قرار گیرند و مهار شوند که در اثر بار حاصل از شاخ و برگ و میوه های باغ و همچنین سرعت و قدرت باد منطقه دچار خمش یا جابجایی نشوند.

کنترل علف های هرز : پابیل بموقع تاکستان ، استفاده از علف کش های قبل از رویش علف هرز، استفاده از علف کش های عمومی بصورت هدایت شده بین ردیف .
-عملیات ذخیره و حفظ رطوبت:
به منظور افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک در منطقه ریشه از مواد جاذب الرطوبه مثل خاک برگ، پوکه های معدنی، کود دامی، مالچ و سوپرجاذبها استفاده می شود که بویژه سوپرجاذبها قادرند تا چندین برابر وزن خود آب جذب کرده و ضمن بهبود نفوذپذیری خاک، در جذب و نگهداری رطوبت و در اختیار گذاشتن آن برای گیاه در مواقع مورد لزوم موثر باشند. بطور کلی در کاشت دیم بایستی طوری عمل کرد تا از یک بارندگی مختصر، حداکثر بهره برداری بعمل آید و آب در نواحی بین درختان جاری شده ( نفوذ نکند ) و به سمت منطقه ریشه (حوزه نفوذ) هدایت شود، این کار به روشهای مختلفی صورت می پذیرد که از جمله می توان به:
نوارهای کنتوری، تراسهای کنتوری، تراسهای ابرویی، انواع بانکتهای هلالی، مثلثی و قایقی شکل، ریز حوضه مربعی، کرت بندی و نیم بندهای دایره ای اشاره نمود.

هرس پس از كاشت : بهتر است سربرداري قلمه هاي كاشته شده پس از پايان خطر يخبندانهاي بهاره انجام گيرد بطوريكه شاخه هاياضافي حذف و تنها دو جوانه سالم بر روي قويترين شاخه باقي بماند.
2- هرس فرم : با توجه به عادت رشد ارقام مهم انگور ديم استان ، هرس فرم بصورت پاچراغي كوتاه انجام گيرد. به عبارتي بوته مو طي سالهاياوليه به گونه اي هرس گردد كه فقط يك تنه اصلي داشتباشد و بازوها از ارتفاع نيم متري منشعب شده باشند.
3- هرس باردهي : انجام هرس تعادلي بصورت سبك (فرمول 20+40 براي ارقام رشه و خوشناو) با حفظ فرمبوته و باقي گذاشتن شاخه هاي جانشين
* انجام هرنوع هرس مي بايست بوسيله قيچي ضدعفوني شده با محلول 10% وايتكس انجام گيرد تا از انتقال بيماريهاي مهم جلوگيري شود.
*بهترين زمان هرس خشك، اوايل بهار قبل از باز شدن جوانه هاست. اگر بوته ها زودتر هرس شوند، بيشتر در معرض خطر يخبندان قرار مي گيرند.
4- كوددهي : بر اساس آزمون خاك و آزمون برگ ، مصرف كود دامي پوسيده به همراه كودهاي شيميايي بصورت چالكود ، يك ماه قبل از بيدارشدن بوته هاي انگور انجام گيرد. در صورتيكه آزمايشخاك قبل از احداث باغ انجام شده باشد، براي كنترل وضعيت تغذيه لازم استدر مرحله پس ازريزش گل از برگهاي روبروي ميوه نمونه برگ به همراه دمبرگ تهيه و ميزان عناصر ازت ،پتاسيم و فسفر تعيين و براساس نتايج آزمون خاك و آزمون برگ توصيه كودي انجام گيرد.
  روش چالكود : حفر 4-2 چاله به عمق 30 سانتيمتر و به فاصله 50-30 سانتيمتر از تنه درخت و يا توزيع كود در فاصله 50-30 سانتيمتري اطراف تنه و مدفون نمودن آن با بيل.
- به منظور افزايش تشكيل ميوه انجام محلولپاشي با كودهاي اوره، سولفات روي و اسيد بوريك با غلظت 15 در هزار(به نسبت مساوي از هر كود) بلافاصله پس از هرس خشك و قبل از باز شدن جوانه ها توصيه مي گردد.
5- كنترل آفات و امراض :

مبارزه با آفات : آفات مهم انگور به شرح زير مي باشد :
1. زنجره مو
2. زنجرك مو
3. خوشه خوار انگور
و بيماري هاي انگور عبارت اند از :
1. بيماري سفيدك دروغين يا داخلي مو
2. بيماري پوسيدگي سفيد ريشه ي مو
3. بيماري سفيدك سطحي يا حقيقي مو
شايع ترين بيماري بوته ي انگور سفيدك سطحي يا حقيقي مو مي باشد كه عامل آن گونه اي از قارچ ها به نام تر پازول ها است . جهت مبارزه با اين نوع بيماري گوگرد جامد را به شكل پودر روي برگ ها مي پاشند همچنين براي اين كار از قارچ كش آبي توپاس استفاده مي كنند اين عمل 3 بار در تابستان به فاصله ي 1 ماه انجام مي شود .

- زنجره مو : استفاده از سموم تماسي هنگام تخم ريزي حشره بالغ، هرس و انهدام شاخه هاي تخم ريزي شدهدراواسط تابستان، مصرف سموم فسفره گرانوله هنگام پابيل و پاشيدن سموم پودريمانند ليندين ياسوينرويخاك در قسمت سايه انداز بوته در اواخر بهار و اوايل تابستان.
- زنجرك مو : استفاده از حشره كش هاي سيستميك يا سموم فسفره نفوذي در اواسط فصل ( 15 روزقبل از برداشتميوه بصورت غوره)
-كنه نمدي مو: مصرف تركيبات گوگردي عليه سفيدك اين بيماري را نيز كنترل مي كند. يا مصرفكنهكشبعداز تشكيل ميوه
- خوشه خوار مو: استفاده ازحشره كش هاي فسفره نفوذي در فصل رشد 3-2 بار بر اساس اطلاعيه حفظ نباتات
- گال باكتريايي مو: استفاده از قلمه هاي ريشه دار گواهي شده و عاري از بيماري، استفاده از قيچي ضدعفوني شده و جلوگيري از تماس قيچي باغباني آلوده با بوته هاي سالم، سوزاندن بوته هاي آلوده به همراه طوقه و ريشه و ضدعفوني محل استقرار بوته با آب آهك.حفاظت تنه و شاخه ها در برابر سرماي شديد زمستان.
-سفيدك پودري: ايجاد تهويه با انجام هرس مناسب و مصرف كالكسين يا استفاده از سموم حفاظتي يا گوگرد2بار پس از تشكيل ميوه به فاصله 15 روز (مصرف سموم گوگردي در دماي بيش از 30 درجه انجام نگيرد).
- بيماريهاي ويروسي: استفاده از قلمه ريشه دار گواهي شده و سالم، انهدام بوته هاي آلوده، كنترل ناقلين و كنترل علفهاي هرز .
- آفتابسوختگي : هرس مناسب، تقويت بوته ها ، ايجاد چاله اطراف تنه جهت افزايش ذخيره رطوبت.
- كنترل علف هاي هرز : پابيل بموقع تاكستان ، استفاده از علف كش هاي قبل از رويش علف هرز، استفاده از علف كش هاي عمومي بصورت هدايت شده بين رديف .
مرحله برداشت :
- زمان برداشت : بهترين زمان برداشت انگور هنگامي است كه دم خوشه ها شروع به خشبي شدن كند.
- روش برداشت : خوشه ها بوسيله قيچي باغباني يا چاقوي تيز به گونه اي برداشت شوند كه هيچ نوع فشار يا آسيب مكانيكي به حبه ها وارد نشود. هنگام بسته بندي حبه هاي فاسد و خوشه هاي آسيب ديده جدا گردند.